Quy trình xếp dỡ hàng hóa container là chuỗi các hoạt động liên quan đến việc bốc xếp, di chuyển, và sắp xếp hàng hóa ra – vào container, nhằm đảm bảo việc xếp hàng an toàn, đúng quy cách và hiệu quả trong suốt quá trình vận chuyển.
Quy trình này thường diễn ra tại cảng biển, kho bãi, bến container (CY – Container Yard) hoặc kho của doanh nghiệp, và đóng vai trò quan trọng trong chuỗi logistics – xuất nhập khẩu hàng hóa.

Xếp dỡ hàng hóa là gì?

Xếp dỡ hàng hóa là quá trình di chuyển, sắp xếp, bốc lên hoặc dỡ xuống hàng hóa trong quá trình vận chuyển, lưu kho hoặc giao nhận, nhằm đảm bảo việc lưu thông hàng hóa diễn ra an toàn, nhanh chóng và hiệu quả.

Nói cách khác, xếp dỡ hàng hóa là hoạt động trung gian giữa các khâu vận tải, kho bãi và phân phối, giúp hàng hóa được chuyển đổi vị trí, phương tiện hoặc trạng thái bảo quản mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng.

Giới thiệu về quy trình xếp dỡ hàng hóa container

Trong ngành vận tải hàng hóa và logistics, “xếp dỡ hàng hóa container” hay bốc hàng container là một trong những công đoạn quan trọng nhất. Đây là quá trình đưa hàng hóa vào (xếp hàng) hoặc lấy hàng ra (dỡ hàng) khỏi container, nhằm phục vụ vận chuyển nội địa hoặc xuất nhập khẩu.

Quy trình này đòi hỏi độ chính xác cao, đảm bảo an toàn cho hàng hóa, thiết bị và con người. Việc thực hiện đúng quy trình giúp:

Tận dụng tối đa không gian container.
Tránh hư hỏng hàng hóa.
Rút ngắn thời gian giao nhận.
Giảm chi phí vận chuyển và lưu kho.

Mục tiêu của quy trình xếp dỡ hàng hóa container

Quy trình xếp dỡ hàng hóa container được xây dựng nhằm:

Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hàng hóa và nhân công.
Duy trì chất lượng hàng hóa trong suốt hành trình vận chuyển.
Tối ưu hóa không gian container, tránh lãng phí diện tích.
Giảm thiểu thời gian bốc dỡ và chi phí vận hành.
Tuân thủ quy định của hãng tàu, cảng và cơ quan hải quan.

Đặc điểm của xếp dỡ hàng hóa

Là khâu không thể thiếu trong logistics và chuỗi cung ứng.
Có thể thực hiện thủ công hoặc bằng cơ giới hóa (xe nâng, cần cẩu, băng chuyền…).
Yêu cầu tuân thủ quy trình an toàn lao động nghiêm ngặt, đặc biệt tại cảng biển hoặc kho bãi lớn.
Liên quan đến nhiều loại hàng khác nhau: hàng rời, hàng đóng kiện, hàng container, hàng quá khổ quá tải…

Phân loại hoạt động xếp dỡ hàng hóa

Dựa trên tính chất hàng và phương tiện, xếp dỡ được chia thành:

Theo loại hàng

Xếp dỡ hàng rời (xi măng, cát, than, ngũ cốc…)
Xếp dỡ hàng kiện, hàng thùng (bao bì, pallet, hàng đóng hộp…)
Xếp dỡ hàng container (đóng – rút container, xếp chồng container tại bãi CY)
Xếp dỡ hàng siêu trường – siêu trọng (máy móc, thiết bị công nghiệp, turbine gió…)

Theo phương pháp thực hiện

Xếp dỡ thủ công: dùng sức người, phù hợp với hàng nhẹ, khối lượng nhỏ.
Xếp dỡ cơ giới: sử dụng xe nâng, cần cẩu, băng tải… giúp tăng năng suất và giảm tai nạn.
Xếp dỡ tự động: ứng dụng robot, băng chuyền tự động trong kho thông minh, cảng hiện đại.

Các yếu tố ảnh hưởng đến xếp dỡ hàng

Loại hàng hóa và bao bì (dễ vỡ, nặng, cồng kềnh…).
Thiết bị và công nghệ sử dụng (cần cẩu, xe nâng, băng chuyền…).
Trình độ và tay nghề nhân công.
Mặt bằng kho bãi và điều kiện thời tiết.
Tổ chức, quy trình điều phối hợp lý.

Quy trình xếp dỡ hàng hóa container chi tiết

Một quy trình xếp dỡ hàng hóa container tiêu chuẩn thường gồm 6 bước cơ bản, áp dụng cho cả bốc hàng tại kho, bãi hoặc cảng.

Bước 1: Kiểm tra container trước khi xếp hàng

Trước khi xếp hàng vào container, cần kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo container đạt tiêu chuẩn vận chuyển:

Tình trạng vỏ container: không móp méo, thủng, rò rỉ.
Cửa container: đóng mở dễ dàng, khóa chắc chắn.
Sàn container: khô ráo, không có đinh nhọn, không ẩm mốc.
Số hiệu container: khớp với hợp đồng, vận đơn và chứng từ.
Seal container (niêm phong): phải đúng loại, đúng mã số nếu là hàng xuất khẩu.

Nếu container không đạt yêu cầu → ghi biên bản và yêu cầu đổi container khác.

Bước 2: Chuẩn bị hàng hóa

Hàng hóa cần được đóng gói, ghi nhãn và cân đo chính xác trước khi xếp:

Đóng gói: theo quy cách phù hợp (thùng carton, kiện gỗ, bao tải, pallet…).
Dán nhãn: thể hiện tên hàng, mã, số lượng, cảnh báo (Fragile, This Side Up…).
Cân trọng lượng: xác định tổng tải trọng container để không vượt mức cho phép.
Lập danh sách hàng hóa (Packing List): phục vụ kiểm đếm và khai báo hải quan.

Bước 3: Sắp xếp hàng vào container (xếp hàng)

Đây là công đoạn quan trọng nhất của toàn bộ quy trình xếp dỡ hàng hóa container.

Nguyên tắc xếp hàng

Hàng nặng ở dưới, hàng nhẹ ở trên.
Hàng cùng loại xếp cùng khu vực.
Phân bố đều tải trọng giữa hai bên container.
Không để hàng chạm trần hoặc sát cửa container.
Chừa khoảng trống nhỏ để lưu thông không khí và thao tác dỡ hàng.

Phương tiện hỗ trợ

Xe nâng hàng (forklift).
Băng tải, pallet, xe đẩy tay.
Nhân công bốc xếp có kinh nghiệm.

Cố định hàng

Sau khi xếp, hàng phải được cố định bằng dây chằng, túi khí, thanh gỗ chèn, lưới chắn để tránh xê dịch khi container di chuyển.

Bước 4: Đóng cửa và niêm phong container

Sau khi hàng đã được xếp đầy và cố định:

Đóng cửa container cẩn thận.
Gắn seal (niêm phong) có số seri duy nhất.
Ghi lại mã seal vào chứng từ và vận đơn.

Seal giúp đảm bảo container không bị mở trái phép trong quá trình vận chuyển, đặc biệt quan trọng với hàng xuất khẩu.

Bước 5: Vận chuyển và dỡ hàng tại điểm đến

Khi container đến nơi, quá trình dỡ hàng (unloading) sẽ được thực hiện ngược lại:

Kiểm tra seal còn nguyên vẹn trước khi mở.
Mở cửa container, quan sát tình trạng hàng hóa.
Dỡ hàng ra bằng xe nâng, băng tải hoặc nhân công thủ công.
Đặt hàng hóa lên pallet hoặc vị trí kho quy định.
Ghi nhận số lượng, tình trạng hàng, thời gian giao nhận.

Nếu phát hiện hàng hư hỏng, seal sai, container ẩm mốc, cần lập biên bản hiện trường để xử lý với bên vận chuyển hoặc bảo hiểm.

Bước 6: Ghi nhận và hoàn tất chứng từ

Sau khi dỡ hàng xong:

Kiểm tra, đối chiếu với Packing List / Bill of Lading.
Ghi chú lại bất kỳ sự cố hoặc chênh lệch.
Lập biên bản bàn giao hàng hóa giữa các bên.
Giao lại container rỗng cho depot hoặc hãng tàu đúng thời hạn quy định.

Yếu tố ảnh hưởng đến xếp dỡ hàng chi tiết

Hiệu quả của quy trình xếp dỡ hàng hóa container phụ thuộc vào sự kết hợp đồng bộ giữa con người, máy móc, hàng hóa và quy trình quản lý.
Dưới đây là những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng xếp dỡ hàng hóa trong thực tế:

Đặc tính của hàng hóa

Mỗi loại hàng hóa có đặc điểm khác nhau về kích thước, khối lượng, tính chất vật lý và giá trị, ảnh hưởng trực tiếp đến cách xếp dỡ:

Hàng nhẹ, cồng kềnh (như bông, xốp, bao tải) cần không gian lớn và dễ bay, phải cố định cẩn thận.
Hàng nặng (sắt thép, máy móc, xi măng) đòi hỏi thiết bị nâng có tải trọng lớn, bề mặt bốc xếp chắc chắn.
Hàng dễ vỡ, dễ hư hỏng (thủy tinh, gốm sứ, thực phẩm) cần biện pháp bảo vệ, đệm chống sốc.
Hàng nguy hiểm (hóa chất, khí nén, nhiên liệu) yêu cầu quy trình riêng, có chứng nhận an toàn.

➡️ Tính chất hàng hóa càng phức tạp, quy trình xếp dỡ càng phải được thiết kế chuyên biệt và cẩn trọng.

Trình độ và kỹ năng của nhân viên xếp dỡ

Nhân lực là yếu tố then chốt trong mọi quy trình vận tải – logistics. Một đội ngũ có kinh nghiệm, được đào tạo bài bản về kỹ thuật và an toàn lao động sẽ giúp:

Tăng tốc độ thao tác xếp dỡ.
Giảm rủi ro hư hại, sai sót và tai nạn lao động.
Sử dụng hiệu quả thiết bị máy móc, tiết kiệm nhiên liệu.
Tuân thủ quy trình và tiêu chuẩn an toàn trong cảng hoặc kho bãi.

Ngược lại, thiếu đào tạo hoặc quản lý yếu kém dễ dẫn đến sai sót, làm chậm tiến độ và tăng chi phí sửa chữa, bồi thường.

Trang thiết bị và công nghệ xếp dỡ

Đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và hiệu quả lao động. Các thiết bị thường được sử dụng bao gồm:

Xe nâng (Forklift), xe cẩu (Crane), reach stacker, băng tải, pallet, robot tự động.
Thiết bị cảm biến, camera giám sát, hệ thống điều khiển từ xa.

Công nghệ hiện đại như tự động hóa kho (Smart Warehouse), hệ thống quản lý cảng (TOS – Terminal Operating System) giúp:

Giảm thời gian chờ, tăng tốc độ xếp dỡ.
Kiểm soát chính xác vị trí và tình trạng hàng hóa.
Tối ưu vận hành, giảm chi phí nhân công.

➡️ Thiết bị càng tiên tiến – hiệu suất xếp dỡ càng cao, giảm thiểu tai nạn và tổn thất hàng hóa.

Cơ sở hạ tầng kho bãi và cảng bốc dỡ

Cơ sở vật chất và bố trí mặt bằng ảnh hưởng mạnh đến khả năng tổ chức quy trình xếp dỡ hàng hóa container. Những yếu tố hạ tầng quan trọng bao gồm:

Mặt bằng kho bãi: đủ rộng, sạch, bằng phẳng, có đường cho xe nâng và xe tải di chuyển dễ dàng.
Hệ thống chiếu sáng và thông gió: giúp làm việc an toàn cả ngày lẫn đêm.
Kho chứa tạm, khu chờ hàng, khu trung chuyển được quy hoạch khoa học.
Đường nội bộ và hệ thống ra vào cảng thông suốt, tránh ùn tắc.

Nếu cơ sở hạ tầng yếu kém, việc xếp dỡ sẽ bị chậm tiến độ, phát sinh chi phí lưu kho và chi phí chờ xe.

Tổ chức và quản lý quy trình xếp dỡ

Một quy trình xếp dỡ hàng hóa container làm việc rõ ràng, có sự điều phối hợp lý giữa các bộ phận (kho, vận tải, điều độ, giám sát) sẽ quyết định năng suất cuối cùng.

Công tác quản lý hiệu quả bao gồm:

Lập kế hoạch xếp dỡ chi tiết theo thời gian, vị trí, loại hàng.
Phân công nhân lực và thiết bị hợp lý theo từng ca.
Giám sát tiến độ, xử lý sự cố nhanh chóng.
Áp dụng phần mềm quản lý logistics hoặc ERP để theo dõi theo thời gian thực.

➡️ Quản lý tốt giúp giảm thời gian chờ, tăng vòng quay container, đồng thời nâng cao an toàn lao động.

Yếu tố môi trường và thời tiết

Thời tiết là yếu tố khách quan nhưng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả xếp dỡ, đặc biệt ở cảng biển hoặc kho ngoài trời:

Mưa, gió mạnh, bão gây khó khăn khi nâng hạ, dễ làm ướt hoặc hỏng hàng.
Nhiệt độ cao ảnh hưởng đến máy móc, sức khỏe người lao động.
Độ ẩm và hơi muối biển có thể gây rỉ sét container, trơn trượt sàn bốc xếp.

Vì vậy, cần có biện pháp dự phòng và lịch làm việc linh hoạt để ứng phó với điều kiện thời tiết bất lợi.

Tuân thủ quy định và tiêu chuẩn an toàn

Quy trình xếp dỡ hàng hóa container phải đảm bảo đúng quy định an toàn lao động, tiêu chuẩn quốc tế và nội quy cảng/kho.
Nếu không tuân thủ, sẽ dẫn đến:

Nguy cơ tai nạn, cháy nổ, thiệt hại hàng hóa.
Vi phạm pháp luật hoặc bị xử phạt hành chính.
Giảm uy tín doanh nghiệp logistics.

Yếu tố thời gian và tiến độ vận chuyển

Tiến độ giao nhận ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí logistics và sự hài lòng của khách hàng.
Nếu quy trình xếp dỡ hàng hóa container bị chậm:

Xe tải, tàu chờ lâu sẽ phát sinh phí lưu bãi, phí demurrage hoặc detention.
Hàng hóa giao trễ gây ảnh hưởng dây chuyền sản xuất hoặc kinh doanh.

Do đó, việc điều phối hợp lý ca làm việc, sắp xếp thứ tự xếp dỡ và chuẩn bị sẵn phương tiện vận chuyển là yếu tố then chốt đảm bảo hiệu quả.

Công cụ hỗ trợ cho quy trình xếp dỡ hàng hóa container

Trong hoạt động logistics hiện đại, công cụ và thiết bị hỗ trợ xếp dỡ container đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Chúng giúp tăng năng suất lao động, giảm thiểu rủi ro, đảm bảo an toàn và tiết kiệm chi phí vận hành.
Tùy thuộc vào điều kiện kho bãi, quy mô cảng, loại hàng hóa và phương thức vận chuyển, doanh nghiệp sẽ sử dụng các công cụ hỗ trợ khác nhau trong quy trình xếp dỡ.

Xe nâng hàng

Xe nâng là thiết bị phổ biến nhất trong quy trình xếp dỡ hàng hóa container tại kho, bến bãi và nhà máy.
Chức năng chính:

Dùng để nâng, hạ, di chuyển hàng hóa đóng trên pallet hoặc thùng hàng nặng.
Hỗ trợ xếp hàng vào/ra khỏi container một cách nhanh chóng và an toàn.

Cần cẩu

Cần cẩu là thiết bị chủ lực trong việc bốc xếp container nặng, hàng siêu trường – siêu trọng tại cảng biển, bãi container hoặc khu công nghiệp.

Xe đầu kéo container

Đây là phương tiện kéo rơ-moóc (trailer) chở container từ kho ra bãi, từ cảng lên tàu hoặc ngược lại.

Dùng để vận chuyển container rỗng hoặc đầy hàng trong phạm vi cảng, ICD (Inland Container Depot) hoặc kho hàng.
Có thể kéo các loại mooc sàn, mooc xương, mooc lùn, tùy kích thước container (20ft, 40ft).

Hệ thống băng tải

Hệ thống băng tải hàng hóa được sử dụng trong các kho xuất nhập khẩu hoặc nhà máy có lưu lượng hàng lớn, giúp:

Tự động vận chuyển hàng từ khu vực đóng gói đến container.
Giảm thời gian và công sức bốc xếp thủ công.
Tăng độ chính xác và tốc độ xử lý hàng hóa.

Dụng cụ cố định và bảo vệ hàng hóa

Để đảm bảo hàng trong container không bị xê dịch hoặc hư hỏng trong quá trình vận chuyển, cần sử dụng các dụng cụ hỗ trợ xếp dỡ và cố định hàng hóa, gồm:

Dây chằng hàng: cố định kiện hàng, ngăn xô lệch.
Đệm lót, túi khí chèn hàng: lấp khoảng trống giữa các kiện hàng.
Pallet gỗ, pallet nhựa: giúp nâng hạ hàng đồng đều và dễ di chuyển bằng xe nâng.
Thanh chống, nẹp chặn: giữ hàng cố định trong container.
Tấm chống trượt, nilon phủ, màng co: bảo vệ bề mặt hàng, chống ẩm và bụi.

Thiết bị an toàn và bảo hộ lao động

An toàn luôn là yếu tố hàng đầu trong quy trình xếp dỡ hàng hóa container. Các dụng cụ bảo hộ bắt buộc gồm:

Mũ bảo hộ, găng tay, giày chống trượt, áo phản quang.
Đèn tín hiệu, biển cảnh báo khu vực xếp dỡ.
Hệ thống camera giám sát và cảnh báo va chạm.

Câu hỏi thường gặp

Quy trình xếp dỡ hàng hóa container cần kiểm tra những gì trước khi xếp hàng?

Trước khi đóng hàng, cần kiểm tra:

Tình trạng vỏ container: không bị rò rỉ, móp méo, rỉ sét nặng.
Cửa container: mở/đóng dễ dàng, khóa chắc chắn.
Sàn container: không mục, không có đinh hoặc vật nhọn.
Số container, số seal: đúng với chứng từ.
Mùi, nhiệt độ, độ ẩm bên trong container: đặc biệt quan trọng với hàng thực phẩm, hàng nhạy cảm.

Việc kiểm tra kỹ giúp tránh hư hại hàng hóa và tranh chấp khi giao nhận.

Khi nào cần sử dụng xe nâng, cần cẩu trong quy trình xếp dỡ hàng hóa container?

Xe nâng (Forklift) thường dùng trong kho, bến bãi để xếp hàng vào hoặc ra khỏi container.
Cần cẩu (Crane) hoặc xe nâng container (Reach Stacker) dùng tại cảng hoặc bãi CY khi cần nâng – hạ container đầy/nặng.

Việc lựa chọn thiết bị phụ thuộc vào loại hàng hóa, tải trọng và điều kiện mặt bằng xếp dỡ.

Những loại hàng nào không nên xếp chung trong một container?

Một số loại hàng không nên hoặc bị cấm xếp chung gồm:

Hàng dễ cháy (xăng dầu, sơn) với hàng thực phẩm, hàng lạnh.
Hàng có mùi mạnh (hóa chất, da thuộc) với hàng dệt may hoặc nhựa.
Hàng nặng (sắt thép, xi măng) với hàng dễ vỡ (gốm sứ, thủy tinh).
Hàng hóa nguy hiểm (Dangerous Goods) với hàng thông thường nếu không có chứng nhận an toàn.

➡️ Quy trình xếp dỡ hàng hóa container là việc phân loại và bố trí hàng hợp lý giúp đảm bảo an toàn và tránh hư hỏng chéo.

Làm sao để tối ưu thời gian xếp dỡ container?

Để rút ngắn thời gian xếp dỡ trong quy trình xếp dỡ hàng hóa container, cần:

Chuẩn bị sẵn hàng hóa, chứng từ, nhân lực và thiết bị.
Lên kế hoạch xếp dỡ theo thứ tự ưu tiên, tránh chờ đợi.
Ứng dụng công nghệ quản lý TOS, WMS hoặc mã vạch RFID để điều phối chính xác.
Sử dụng xe nâng, cần cẩu hoặc băng tải tự động thay vì xếp dỡ thủ công.

➡️ Mục tiêu của quy trình xếp dỡ hàng hóa container là giảm thời gian lưu bãi, tăng năng suất và đảm bảo tiến độ vận chuyển.

Nếu hàng bị hư hỏng trong quá trình xếp dỡ thì xử lý thế nào?

Khi phát hiện hàng hóa hư hỏng:

Dừng ngay quy trình xếp dỡ và giữ nguyên hiện trạng.
Lập biên bản xác nhận tình trạng hàng hóa, có chữ ký của đại diện các bên (chủ hàng, đơn vị vận chuyển, giám sát).
Ghi nhận bằng hình ảnh/video để làm bằng chứng.
Thông báo cho bảo hiểm hoặc công ty logistics để xử lý bồi thường (nếu có hợp đồng bảo hiểm).

Việc xử lý nhanh, đúng quy trình giúp tránh tranh chấp và thiệt hại kéo dài.

CÔNG TY TNHH VẬN TẢI CÔNG NGHIỆP ĐẠI TẤN
Địa chỉ: G70 KDC Thới An, đường Lê Thị Riêng, Phường Thới An, TP.HCM
Hotline: 0911 447 117
Website: https://daitan.vn